Menopauza u kobiety zwykle pojawia się między 45. a 55. rokiem życia i wiąże się z zakończeniem okresu płodności. Dokładny moment zależny jest od wielu czynników, m.in. uwarunkowań rodzinnych czy stylu życia. A co, jeśli menopauza wystąpi wcześniej (przed 40. urodzinami)? Wtedy można mówić o przedwczesnej menopauzie (przedwczesnym wygasaniu funkcji jajników), która dotyczy aż 1 na 100 kobiet! [1] Co m.in. może być jej przyczyną?
1. Celiakia – trwała nietolerancja glutenu Badania wykazują, że ta choroba często skraca okres kobiecej płodności. Jak? U kobiet z celiakią menopauza może wystąpić nawet 5 lat wcześniej niż u kobiet zdrowych! Ponadto później o 1-2 lata może pojawić się też pierwszy okres. Częste są też zaburzenia miesiączkowania i owulacji [2]. Co ważne, niezdiagnozowana i nieleczona celiakia obniża również płodność młodych kobiet o 40% (w porównaniu z populacją kobiet zdrowych) [3]. Skąd te problemy? Celiakia to choroba autoimmunologiczna – po dostarczeniu glutenu organizm atakuje kosmki jelitowe, odpowiedzialne za wchłanianie substancji odżywczych. W konsekwencji w organizmie pojawiają się liczne niedobory, uniemożliwiające jego prawidłową pracę. Rolę odgrywają też mechanizmy immunologiczne [4].
2. Inne choroby autoimmunologiczne – np. Hashimoto Autoimmunologiczne choroby tarczycy (Hashimoto, Gravesa-Basedowa), cukrzyca typu 1, choroba Addisona, toczeń rumieniowaty… To tylko niektóre schorzenia o podłożu autoimmunologicznym, które mogą wiązać się z przedwczesną menopauzą [1]. Powodują je powstające przeciwciała i często towarzyszące tym schorzeniom zaburzenia hormonalne.
3. Hemochromatoza – choroba związana z nadmiarem żelaza Hemochromatoza to jedna z najczęstszych chorób genetycznych, która polega na nadmiernym kumulowaniu żelaza w organizmie z powodu mutacji w genie HFE. Przedwczesne wygaśnięcie funkcji jajników i wystąpienie menopauzy przed 40. rokiem życia może wiązać się właśnie z tym schorzeniem. Odkładające się żelazo może bowiem uszkadzać przysadkę mózgową (odpowiedzialną za wydzielanie niektórych hormonów) oraz jajniki.
4. Nieprawidłowości w chromosomie X Zdrowa kobieta ma dwa chromosomy X (XX), które warunkują jej płeć. Jeśli obecne są nieprawidłowości w liczbie, budowie czy strukturze tych chromosomów, występują zaburzenia płodności. Do nieprawidłowości związanych z chromosomami X należy przede wszystkim zespół Turnera, który polega na całkowitym lub częściowym braku jednego z tych chromosomów. Zwykle schorzenie to wykrywane jest wcześnie, ponieważ wiąże się z charakterystycznymi cechami (niski wzrost, opóźnienie albo brak dojrzewania płciowego, choroby towarzyszące). Często jajniki nie podejmują żadnej pracy lub ich praca ustaje zbyt szybko.
Źródła: [1] K. Jankowska, Przedwczesne wygasanie czynności jajników, „Postępy Nauk Medycznych” 2014, XXVII, 12, s. 860. [2] T. Milewicz, M. Pulka, D. Galicka-Latała, E. Rzepka, J. Krzysiek, Choroba trzewna – celiakia a płodność, „Przegląd Lekarski” 2011, 68, 9, s. 640-642. [3] E. Waszczuk, W. Homola, Zaburzenia rozrodczości u chorych na celiakię, „Advances in Clinical and Experimental Medicine” 2006, 15, 6, s. 1097. [4] M. Źródlak, Płodność, ciąża a celiakia, „Bez Glutenu” 2017, nr 9. Autor: Agnieszka Åapajska, testDNA, www.testDNA.pl
Zdjęcie: ©mihhailov/ Depositphotos.com
